Waarom zebra’s geen maagzweer krijgen…
Waarom zebra’s geen maagzweer krijgen door Robert M.Sapolsky
Over de relatie tussen stress en gezondheid
In 500 pagina’s legt de auteur (professor biologie en neurologie aan de universiteit van Stanford) met een grote dosis humor uit hoe langdurige stress ziektes veroorzaakt of verergert, zowel op fysiek als op mentaal niveau. Bijvoorbeeld depressies, maagzweren, chronische vermoeidheid, hartfalen, gewichtstoename, post traumatische stress syndroom, colitis, slaapproblemen, en nog veel meer.
Al zijn de processen die zich afspelen gecompliceerd, de feiten zijn simpel en schokkend..
Als we ons zorgen maken, bang zijn of op één of andere manier stress ervaren reageert ons lichaam net als een dier in een gevaarlijke situatie: de vecht of vluchtmodus wordt geactiveerd. Alleen de zebra gaat na een succesvolle vlucht voor een leeuw rustig liggen uitrusten en denkt er verder niet over na, of die leeuw misschien weer terugkomt, of morgen misschien….
Wij mensen daarentegen blijven ons zorgen maken: wat, als nou morgen….., en hoe ga ik dat oplossen….. en red ik dat wel……. etc. Met andere woorden wij blijven in de vecht of vlucht modus. Op den duur zal dit ons letterlijk ziek maken omdat ons zenuwstelsel actief reageert op deze stress.
De vecht of vlucht modus betekent voor het lichaam een onmiddellijke behoefte aan extra energie. Die wordt snel gegenereerd door het grotendeels stil leggen van interne functies of organen, zeg maar alles wat met de romp te maken heeft, en de aandacht te verplaatsen naar armen en benen. Je lichaam rent voort of stompt de tegenstander knock out. Je maag, darmen, nieren, lever, etc. functioneren even (zo lang als de actie duurt) op een heel laag pitje door een neurologische en hormonale actie van de hersenen, hiertoe aangestuurd door het zenuwstelsel.
De mensheid lijdt het meest door het lijden dat hij vreest, is een heel oud spreekwoord. Inmiddels is wetenschappelijk aangetoond dat dat ons werkelijk ziek maakt. Al dan niet acute angst (stress) veroorzaakt het bovenstaande mechanisme. Dit is onontbeerlijk in een kritieke situatie, maar het blijft doorwerken als wij niet op houden met ons zorgen te maken omdat de hersenen geen onderscheid maken tussen “echt” en “bedacht”. Anders gezegd: een aanval is echt, de angst ervoor is bedacht. Maar de hersenen ondernemen dezelfde acties bij angst of zorgen en dus is uw lichaam een paar keer tot heel vaak op een dag in die vlucht of vecht modus. Dat kost heel veel energie, niet vreemd dat u daar o.a. (over)vermoeid van raakt.
Uw verteringssysteem, het hormoonstelsel, uw uitscheidingssysteem, kortom alles werkt in die situatie niet meer optimaal. Dag in dag uit. Jaar in jaar uit. Gezond eten en extra beweging zijn dan niet voldoende om alles weer op de rit te krijgen. De meeste winst valt te behalen door (naast BSR) te werken aan/verbeteren van uw stressbeleving.
Heeft u al een kwaal of aandoening zoals bv diabetes, te hoog cholesterol gehalte, astma etc. dan is het dubbel zo nodig uw angsten en zorgen (stress) achterwege te laten. Het geactiveerde mechanisme als antwoord op stress, zowel hormonaal als neurologisch, is door reducering, overactiviteit of onregel-matigheid van grote invloed op het immuunsysteem, seks, vruchtbaarheid, energy huishouding, pijnprikkels, huidaandoeningen, etc. Uw systeem wordt nog meer verzwakt.
En ja, natuurlijk, elk mens reageert anders, dus hebben we gelukkig niet allemaal een depressie of een maagzweer. Kalmeringsmiddelen, antidepressiva, supplementen zijn niet de oplossing. Dat zijn tijdelijke hulpmiddelen, die overigens veelalonderdrukken i.p.v. helpen, en de onbalans in gezonde hormonale en neurologische functies nog meer verstoren.
Met dank aan Dr. Buce Lipton’s eenvoudige uitleg uit zijn boek: “De biologie van de overtuiging”, hier de uitleg over hoe het afweermechanisme van het lichaam werkt:
Groei en bescherming zijn twee functionele categorieën in ons overlevingsmechanisme. Groei betekent in dit geval ook opruimen, onderhouden, versterken. Ze werken echter niet tegelijkertijd.
Dus als de modus bescherming (vlucht/vecht modus) aan is vindt er geen groei plaats. Dat zit zo:
We bezitten twee beschermingsmechanismen: één voor uiterlijke bedreiging (HPA-as) en het immuunsysteem voor interne bescherming tegen bv. virussen en bacteriën.
Het proces werkt als volgt:
Het zenuwstelsel ontvangt een uiterlijk signaal en zendt een prikkel naar: HPA- as, die wordt geactiveerd. (HPA= Hypothalamus – Pituitary – Adrenals in het Nederlands: hypothalamus (hormoonorgaan in de hersenen) – hypofyse (hormoonorgaan in de hersenen) – bijnieren).
De hypothalamus scheidt het CRF hormoon (corticotropin releasing factor) af naar de hypofyse.
De hypofyse activeert ACTH (adrenocorticotroophormoon) naar de bijnieren via de bloedbaan.
Daar fungeert het als signaal ter afscheiding van het bijnierschorshormoon dat de vlucht/vecht reactie coördineert.
Dit stresshormoon vernauwt de bloedvaten naar het verteringssysteem waardoor alle energie naar armen en benen wordt gestuurd. Het stresshormoon remt dus het groeiproces: opname van levensonderhoudende stoffen voor o.a. vitale energiereserves. Met andere woorden: als de HPA-as in werking treedt onderdrukken de bijnierschorshormonen direct de werking van het immuunsysteem om energiereserves in stand te houden. Het lichaam stopt de strijd (tegen virussen bv.) ten gunste van overleving (vecht/vlucht). Liever een beetje ziek maar niet dood door een aanval!
De “bijwerking” van het activeren van de HPA-as is dus de verstoring van het vermogen ziektes te bestrijden.
Ik zou U willen uitnodigen om voor uzelf te onderzoeken hoe het met uw stress beleving gesteld is. Dat zou kunnen aan de hand van bijvoorbeeld de volgende vragen:
- Welke angsten/zorgen belemmeren mijn gezondheid?
- Waar komen deze angsten/zorgen uit voort?
- Zijn die angsten/zorgen echt nodig en/of reëel?
- Dragen ze bij aan een gelukkig en vervuld leven?
En nee, de kwaal/klacht zit zeker niet tussen uw oren, maar de 1estap naar verbetering wel. En nee, ik zeg niet dat het gemakkelijk is, het kost tijd, geduld en veel oefening, maar ik ben ervan overtuigd dat gedrag en gedachten zijn te veranderen.
Er is een scala aan boeken, workshops, coaches, dat dit onderwerp zeer professioneel behandelt. Ik kan u daar geen gericht advies in geven, dat is voor iedereen een heel persoonlijke keuze. Ik wens u moed en succes.
Uta Koch, BSR practitioner.
